Tarık TORUN

1. Gün

          Heyecan ve merak içinde tarihi ve kültürel öğelerin ön planda olduğu Balkanlarda bulunan eski Yugoslavya’dan ayrılan beş devleti görmek için (Kuzey Makedonya, Kosova, Arnavutluk, Karadağ, Bosna Hersek) 13-19 Temmuz 2023 tarihleri arasında Ecdadın izinden gitmek üzere Büyük Balkanlar gezisini yaptık. Bu gezinin bizlerde uyandırdığı izlenimleri sizlerle paylaşmak istiyoruz. Önce Ankara- İstanbul ardından Üsküp (Skopce) havalimanına iniyoruz. Uçaktan iner inmez tanıdık isim olarak TAV’ı görüyoruz. Malumunuz TAV bir Türk şirketi olup havaalanları işletiyor. Bu bölgelerde daha önceden Yunanlar etkiliydi, şimdi bizim şirketlerimiz etkili. Gezi rehberimiz Makedonya’da yaşayan bir Türk kardeşimiz buralarda bizleri ve Türk şirketlerini görmekten çok mutlu olduklarını belirtiyor

          Rehberimiz havalimanından itibaren yol boyunca bizlere buraların son yüzyılda nasıl değiştiğini anlatıyor bütün heyecanıyla. Burada önceden Müslümanlar çoğunluktaydı 1912’den sonra Osmanlı çekilince kendilerinin yetim kaldıklarını, Müslüman nüfusun bilinçli göç ettirildiğini gözleri dolu dolu ifade ediyor, otobüsün penceresinden bakarak dışarıdaki Anadolu şehirlerine benzeyen yerleri bize göstererek ne durumda olduklarını anlatıyor.

          Rehberimiz önce Manastır’a (Bistola) gideceğimizi otoban olan ama çokta otobana benzemeyen yolda otobüsümüz giderken söylüyor. Yol boyunca yemyeşil Vardar ovası ve içinden nazlı nazlı akan Vardar nehri bizi hatırımızda kalan bir türkünün melodisiyle karşılıyor. Bölgenin tarımı için çok önemli olan bu geniş ovada pek çok sebze, meyve ve tarım ürünlerin yetiştiğini gözlerimizle görüyoruz.

          Manastır’a varıyoruz, buranın çoğunluğu Makedon halktan oluşuyor. Aslında böyle bir ırk var mı yok mu bu kesin değil. Kendilerini Büyük İskender 'e bağlayan bir kabile var ve kendilerine Makedon demişler. Aslında Büyük İskender Yunan soyundandır. Günümüzdeki Makedon halk daha çok Slav kökenli bir toplumdur. Manastır'da halkın büyük kısmı Hristiyan. Kentin Osmanlı tarihi açısından bir geçmişi olmasının yanı sıra asıl burada Mustafa Kemal Atatürk’ün üç yıl eğitim gördüğü Manastır Askerî İdadisine de (Askeri Lise) sahip olması. Buradaki tarihi bina günümüzde Türkiye'den gelenlerin ziyaret yeridir. Şehrin ana caddesinde birbirine yakın iki camii bulunduğunu fark ediyoruz. Biri TİKA tarafında restore edilmiş ve ibadete açık durumda diğeri ise kapalı ve harabe durumda. Rehberimizin ifadesine göre bu kapalı camiinin altında kilise varmış bahanesiyle camiyi ibadete kapatmışlar hatta yıkmak istemişler ama başarılı olamamışlar. Yine Osmanlı eseri telgrafhaneyi (Postahane) eğlence mekânına çevirmişler, buna benzer farklı Osman eserlerini ya yıkmışlar ya da harabe haline getirdiklerini ne yazık ki gözlemliyoruz. Hatta. Osmanlının yaptığı tarihi saat kulesinin başındaki hilali sökerek yerine haç koymuşlar.

          Manastır’ın caddeleri adeta yanıyor hava aşırı derecede sıcak, şehirde kısa bir tur atıp otobüsümüze biniyoruz. Hedefimiz Ohri şehri. Yolumuz boyunca çeşitli meyve sebze bahçeleri özellikle elma bahçeleri, üzüm bağları dikkatimizi çekiyor. Yine yol boyunca köylerin kenarından geçiyoruz Anadolu köylerine benzeyen köylerde ya camii minarelerini ya da kilise çan kulerini görüyoruz. Ohri’ye varmadan yolumuz üstündeki Resne kentinden geçiyoruz. Burada Resneli Niyazi Bey’in muhteşem konağını bize rehberimiz gösteriyor. Rehberimiz Resneli Niyazi Bey’den bahsediyor, bir Arnavut olan Niyazi Bey Bir Osmanlı subayı iken İttihat terakkiye katılıyor. Dağa çıkıyor askeriyle ayaklanıyor, bu ayaklanma II. Meşrutiyetin ilanına neden oluyor. Sonra kendi askeri tarafından vuruluyor. Halk arasında bir deyim vardır “Ne şehittir ne gazi pisipisine gitti Niyazi” diye işte bu Niyazi o Niyazi. Ertesi güne hazırlanmak için Ohri’ye varıp otelimize yerleşiyoruz.