Osmanlı Borçları ve Cumhuriyet Döneminde Dış Borçlar

Dış borçlanmaya gelince,

14 Haziran 1930 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) 10 milyon dolar borç alınmıştır.

1932 yılında ise Rusya’dan 8 milyon dolarlık kredi alınmıştır.

Nitekim Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, ekonomide “Almanya’ya bağımlı” olduklarını Ingiliz Büyükelçisi Percy Loraine’e itiraf etmiş. O yıllarda Almanya’dan 150 milyon mark kredi alınmıştır.

Ingiltere, Kral 8’inci Edward’ın Türkiye’yi ziyaret edip M. Kemal Atatürk’le görüşmesinden 1,5 yıl sonra Mayıs 1938’de Türkiye’ye 16 milyon sterlin kredi açtı. 

Bunun dışında iç borçlanmaya gelince bir örnek; Erzurum hattının inşaası için 30 milyon liralık iç borçlanma sözleşmesine dair 2463 sayılı kanun, Resmi Gazete’de böyle yayınlanmıştı. Kabul tarihi 28/5/1934.

Kaynak diye diye bir hâl oldular !

Bunun dışında detaylı bir bilgi

 "Osmanlı’nın bütün borçlarını ödeyen Atatürk’ün 1938’e kadar hiç borç almadan 48 fabrika kurduğunu biliyor muydunuz.?"

diye iddialarda bulunmaktadır. Bu bilgiler doğru değil... 

1930 yılında ABD 'den 10 milyon dolar

1932 yılında sovyetlerden 8 milyon dolar

1938 Almanya'dan 150 milyon mark ve

1938'de İngiltere'den 16 milyon sterlin borç alındı.

48 fabrika değil 26 fabrika yapıldı..

(Bu fabrikalar arasında bira, eroin, likör, rakı, şarap, malt, fabrikaları da var)

Bir diğer yalan Osmanlı borçlarının tamamının M. Kemal tarafından ödendiği yalanıdır..

Uzun vadeye yayılan bu borçların iki taksidi M. Kemal döneminde ödendi kriz var denilerek borçlarda tekrar indirime gidildi vadesi uzatıldı ve 1984 yılında son taksidi Turgut Özal tarafından ödendi..

M. Kemal'in 1 Kasım 1938 konuşması 16 milyon sterlin ve 150 milyon mark borçtan duyduğu memnuniyet için kaynak isteyen varsa şuradan bakabilir..

( TBMM Zabıt Ceridesi, cild 27, Içtima 1, 1 Kasım 1938, sayfa 7.)

Bir diğer husus Osmanlı Kırım savaşı dolayısıyla ilk borçlanmasını yapar. Osmanlı savaşların ve demiryollarının finansmanı için borçlanmaya gitmiştir ve bu borçlanma keyfi bir borçlanma değildir ve yerindedir

Lâkin OSMANLI devleti dağılınca haliyle borçlar dağıtılmıştır..

Sürekli Osmanlı'dan kalan borçları başa kalkan şahsiyetsizlere bir soralım bakalım;

Osmanlı'dan kalan nakit paralardan, asrın projesi demiryollarından askeri kışlalardan, okullardan, vakıflardan, fabrikalardan, gemilerden, tersanelerden, silahlardan hastanelerden neden hiç bahsetmezsiniz..

Çünkü kanınızda pislik var..

Halbuki M. Kemal öldüğünde Türkiye Cumhuriyetine bıraktığı dış borç 146 milyon dolardı .

Osmanlının bize bıraktığı borç ise 57 milyon dolardı..

Ve dikkatinizi çekeyim; bu 57 milyon borç M. Kemal'in 146 milyonuna dahil değildir..

Tek başına M. Kemal koca Osmanlının 2 katından fazla borç bıraktı bu millete..

Türkiye tarihinin en büyük dış borçlanmasını 1938 yılında yaptı bütçemizin % 65 oranında dışardan borç aldık 150 milyon mark+16 milyon sterlin) rakam küçük gelebilir amaaaa...!!!

1938 bütçe gelirimiz 322 milyon tl

Evet Türkiye'nin 1938 bütçe geliri 322 milyon tl, öğretmen mâaşı 85 TL, Savarona yatının maliyeti 1.25 milyon dolar. O sırada 1 dolar 1.26 TL . . .

İlâveten, tefriş edilerek büyük masraflar yapıldı. Toplam mâliyet, o günkü Türkiye parasıyla korkunç meblâğlara ulaştı.

En iyimser tahminle tefrişâtıyla 1.5 milyon dolar diyelim

1.500.000 x 1.26 = 1.89 milyon TL

Kaç öğretmen mâaşı yapar dersek

1.890.000 TL / 85 = 22.285 öğretmen mâaşı

Yorum sizin yapın hesabını . . .

M. Kemal'in kullandığı özel yapım Cadillac 80 serisi, 2 adet Lincoln lüks serisi, 1 adet Mercedes Sindelfingen serisi olmak üzere 4 adet hususi otomobili vardı. Bu dönemde  Çankaya Köşkü inşa ediliyor. Ayrıca M. Kemal'in kardeşlerine ve manevi kızı Ülkü Adatepe'ye ayrıca köşk yaptırıp, milyonlarca dolara bira alkol likör ve malt fabrikaları kuruluyor.  4 milyon dolara yat alıyor...

konuyu dağıtmadan;

İngilizlerle yapılan kredi anlaşması ise yine İngiltere'den silah alımı için kullanıldı;
İngilizler 1. Dünya savaşında kullanıp eskittiği silahların eskilerini dayadılar bize...

Kıyaslamanız için söylüyorum M. Kemal döneminde kurulan fabrika sayısı abartıldığı gibi değildir... 

O dönemde yapılan Karabük Demir Çelik fabrikası dış kredi ile kuruldu.

Bu arada bir şeye daha rastladım Nazilli Sümerbank'ın iplik tesisi de Romanya'dan alınan borçla yapılmış. Fabrikayı Sovyetler kurmuş..

Romanya'dan alınan borç kit borcu olduğu için devlet borçları içinde yer almamış

M. Kemal yabancı sermayeye karşıydı efsanesini de yıkalım bu arada; 

1920 – 1930 yılları arasında Türkiye’de 201 anonim şirket kurulmuştu. Bunların 66’sında %100 yabancı sermayesi vardı...

Bir başka konu;

Osmanlı döneminde yapılan 8 bin km'lik Demir yol hattı kuru yük taşımacılığı üzerine yapılmıştı.

Bu hattın yarısı dışarda kalınca demiryollarını işleten yabancı firmalar zarar etmeye başladı..

Demiryollarını yabancılar zarâr ediyor diye millîleştirmek zorunda kaldık . . .

Adamlar sözleşmeden doğan haklarını kullandılar ve sözleşmeyi fesh ettiler..

Adamlar kar etseydi millileştirme filan olmayacaktı benzer durum hava gazı işletmesi de yaşadı . Kimse kimseyi boşuna kandırmasın..

Yabancılara imtiyaz;

Chester imtiyaz sözleşmesi:

Samsun-Trabzon-Mersin ve İskenderun limanlarını Süleymaniye, Kerkük ve Musul’a bağlayan 4 400 km demiryolu yapım ve işletmeciliğini, demiryolu güzergahına paralel 40 km’lik bir şerit içinde maden ve petrol aranmasını, bulunduğu takdirde 99 yıllığına bu hatta çıkan petrol ve madenlerin işletmesi ABD'li firmaya veriliyor.

Musul sınırlarımız dışında kalınca ABD firması sözleşmeyi iptal ediyor...!

Musul sınırlarımız içinde kalmış olsaydı dahi biz gene o petrol işletemeyecektik yani...

hani imtiyazlara karşıydı kamal..

Son olarak;

Osmanlı Döneminde yapılan toplam 8.619 km uzunluğundaki demiryolu hattının 4.136 km.lik bölümü milli sınırlarımız içerisinde kalmıştır 

Saygılar

Turgay Erduran