İlk dönem İslam tarihi kaya yazıtları

Erken dönem İslam tarihini aydınlatan kaya yazıtları bulundu. Konuyla ilgili çalışmaları bizlere sunan Mufid YÜKSEL'e teşekkür ederiz.

GERÇEKBİLGİ: Araştırmacı yazar ve sosyolog Mufid Yüksel'in blog'unda duyurduğu bilgilere göre ilk dönem islam tarihi hakkında önemli bilgiler ihtiva eden bir dizi kaya yazıtları keşfedildi.

Yüksel, blog ve twitter hesabında yaptığı paylaşımlarla bu döneme ait kaya yazıtlarının orjinal resimlerini ve türkçe tercümelerini takipçileri paylaştı. Ashabın çocuklarına ait yazıtlar ve Emevi halifelerinden bahsedenler olmak üzere değerli bir hazine ihtiva etmektedir.

Bu belgelerin keşfi tarihçiler arasında İslam tarihi alanıda önemli bir buluş olarak değerlendirlilmektedir.

Medine-i Münevvere civarında, Hz. Ebubekir (R.A)’in kabilesinden, Ashâbı Kirâmdan Abdurrahman bin Osman (R.A)’ın oğlu ve Tâbiîn-i Kirâmdan Ebu Nu’aym İshak bin Abdirrahman bin Osman bin Ubeydillah Et-Teymî’ye ait erken İslâmi dönem iki kaya yazıtı ve tercümesi

Allahım! İshak bin Abdirrahman Et-Teymî’yi ve (buna) “âmîn” diyeni mağfiret eyle/bağışla. Amîn, Alemlerin Rabbi! Musa ve Harun’un Rabbi!

Ben, Ebu Nu’aym İshak bin Abdirrahman bin Osman Et-Teymî

Yazıt Sahibi Ebu Nu’aym İshak’ın kardeşi Muâz bin Abdirrahman’ın âzadlısı Said bin Ribh (?) ‘a ait kaya yazıtı.

اللهم اغفر

لسعيد ابن ربح (؟)

مولی معاذ ا

بن عبدالرحمن

و لمن قال آمين

كتب في

آخر سنة...

Allahım! Muâz bin Abdirrahman’ın âzadlısı Said bin Ribh (?) ‘i ve (buna) Amîn diyeni mağfiret eyle/bağışla. (Bunu) … senesi sonunda yazdı.

Not: Yazıt sahibi Ebu Nu’aym İshak’ın babası Abdurrahman bin Osman Et-Teymî (R.A) Ashâb-ı Kirâm’dandır. Hz. Ebubekir (R.A)’in kabilesinden ( Benu Teym) olup, Aşere-i mübeşşere’den Talha bin Ubeydillah (R.A)’ın ağabeyinin oğludur.

İsmi-nesebi kaynaklarda şu şekilde zabet edilmiştir

عبدالرحمن بن عثمان بن عبيدالله بن عثمان بن عمرو بن كعب بن سعد بن تيم بن مرة القرشي التيمي

Abdurrahman bin Osman bin Ubeydillah bin Osman bin Amr bin Ka’b bin Sa’d bin Teym bin Murre El-Kureşî Et-Teymî

Hudeybiye gününde Müslüman olmuştur. Başka bir rivayete göreyse Mekke’nin fethinde İslâm’a girmiş. Yermuk muharebesinde Ebu Ubeyde bin El-Cerrah ile birlikte yer almış. Abdullah bin Zübeyr’in Mekke imaretinde onun yanında bulunmuş, H. 73 senesinde Haccac-ı Zâlim’in askerleri tarafından Abdullah bin Zübeyr ile aynı günde şehid edilmiş. Mescid-i Haram’da defn edilip naaşı Emevi askerlerinin eline geçmesin diye mezarı gizlenmiş. Radiyallahu Anhuma رضي الله عنهما

Abdurrahman bin Osman (R.A) Hz. Resul-i Ekrem (S.A.V)’den hadis rivayet etmiş kendisinden oğullarından Osman ve Muâz; Tâbiîn-i Kirâmdan Yahya bin Abdirrahman bin Hâtib, Said bin Museyyeb ve Ebu Seleme bin Ebi Abdirrahman, Muhammed bin İbrahim Et-Teymî rivâyette bulunmuşlardır.

MEDİNE-İ MÜNEVVERE CİVARINDA, SELLÂM BİN SUHAYM’E AİT ERKEN İSLÂMİ DÖNEM İKİ KAYA YAZITI VE TERCÜMESİ

Medine-i Münevvere civarında, Sellâm bin Suhaym’e ait erken İslâmi dönem iki kaya yazıtı ve tercümesi

تاب

الله علی

سلّام بن

سحيم

Allah Sellâm bin Suhaym’ın tevbesini kabul eylesin

هذا ما

يشهد عليه

سلام بن سحيم

يشهد انّ الله لا اله الا

هو (و) انّ محمّد(ا)

عبدالله و رسل (رسول)

ه صلّ الله عليه

و سلّم

و رحمة الله

Bu, Sellâm bin Suhaym’in üzerinde şehadette bulunduğudur. Şüphesiz O’ndan, Allah’tan başka/gayri İlah olmadığına ve Muhammed’in, Allah onu Rahmet ve bereketine büründürsün, esenlik içinde kılsın ve Allah’ın Rahmeti üzerine olsun, Allah’ın kulu ve Resulü olduğuna şehadet eder/getirir

ÜRDÜN’ÜN GÜNEYİNDE KAFİLELER YOLUNDA MUHAMMED BİN ABDİLLAH EL-MUZENÎ’YE AİT ERKEN İSLÂMİ DÖNEM KAYA YAZITI VE TERCÜMESİ

اللهم اغفر لمحمّد

ابن عبدالله المزني

وارفع درجته

و ارض عنه اللهم

و اشهد الا اله ا

لا أنت وحد

Allahım! Muhammed bin Abdillah El-Muzenî’yi mağfiret eyle/bağışla. Onun derecesini yükselt ve ondan râzı ol Allahım! Ve Eşsiz/Yegâne olan Senden başka/gayri İlah olmadığına şehadet ederim/getiririm

Ürdün’ün güneyinde Kafileler Yolunda Sellâm bin Hafs’a ait erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

Mayıs 31, 2023

ÜRDÜN’ÜN GÜNEYİNDE KAFİLELER YOLUNDA SELLÂM BİN HAFS’A AİT ERKEN İSLÂMİ DÖNEM KAYA YAZITI VE TERCÜMESİ

Ürdün’ün güneyinde Kafileler Yolunda Sellâm bin Hafs’a ait erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

Bu çok çok değerli keşiflerinden ve paylaşımlarından dolayı dostumuz, Üstad Ebu Abdillah Muhammed El-Muğazzevî

نوادر الآثار والنقوش

@mohammed93athar 'a teşekkürü borç biliriz

شكراً جزيلاً للسيد الاستاذ الفاضل ابي عبدالله محمّد المغذّوي

@mohammed93athar

لأجل اكتشافاته و تغريداته و مشاركاته و قراءته القيّمة الصحيحة للنقوش الاسلامية المبكّرة

https://twitter.com/mohammed93athar/status/1663594410557177878?s=20

سلّام بن حفص يعبد الله وحده

و يؤمن بالله و ملائكته و كتبه

Sellâm bin Hafs Yegâne/Eşsiz olan Allah’a ibâdet/kulluk eder. Ve Allah’a Meleklerine ve Nâzil buyurduğu Kitaplarına İman eder.

Arabistan-Tebuk’te Benu El-Haris bin Abdimenât kabilesinden Abdurrahman bin Ebî Erâke’ye ait erken İslâmi dönem çok önemli bir kaya yazıtı ve tercümesi. Yazıt okuma ve tercüme: Müfid Yüksel

اللهم اغفر لعبد الر

حمن ابن ابي اراكة

اخي بني الحرث ابن عبد مناة

و صلّي علی من قال آمين ربّ

العلمين

Allahım! Abdurrahman bin Ebî Erâke Ehî Benî El-Hâris bin Abdimenât’ı mağfiret eyle/bağışla ve (buna) âmîn diyeni Rahmet ve Bereketine büründür. Âlemlerin Rabbi!

Not: Bu yazıt Benu’l-Haris bin Abdimenât bin Kinâne kabilesinin adının yer aldığı bulunan ilk kaya yazıtıdır. Benu’l-Haris bin Abdimenât bin Kinâne kabilesi ile ilgili bakınız.

Mekke-i Mükerreme civarında Ashâb-ı Kirâmdan Hayber Gazâsı/Cengi Şehidi, Umâre bin Ukbe El-Ğifârî'nin (R.A) oğlu Tâbiîn-i Kirâmdan Hakîm bin Umâre’ye âit 84/703-704 tarihli erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

... ربّ لا تعذب حكيم

بن عمارة و سبّح بحمد

ربّك قبل طلو

ع الشمس و قبل غروبها

و من آناء اللّيل فسبّح و أطرف

النهار لعلّك ترضی و كتب

Arabistan’da Ashâb-ı Kirâmdan Sâbit bin Ebi Humayda El-Kureşî El-Cumehî (R.A)’nin torununun torunu El-Haris bin Ömer bin Muhammed bin Ubeydillâh bin Sâbit’e ait erken İslâmi dönem çok önemli bir kaya yazıtı ve tercümesi

أنا الحرث بن عمر بن محمد بن

عبيدالله بن سابط أشهد

انه الله الا اله الا هو

وحده لا شريك له و ان

محمّد (ا) عبده و رسوله و علی ذ

لك أحي و علی ذلك

أموت

Ben El-Haris bin Ömer bin Muhammed bin Ubeydillâh bin Sâbit, Allah’ın Yegâne/Eşsiz olarak ve Şeriki/Ortağı olmadığına ve Muhammed’in O’nun Kulu ve Resulü olduğuna şehadet ederim/getiririm. Ve bu (şehâdet) üzere yaşayıp bunun üzerine öleceğim.

حكيم ابن عمارة في سنة أربع و

ثمنين عفا الله عن ذنبه آمين

… Rabbim Hakîm bin Umâre’ye azâb etme/verme

وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا ۖ وَمِنْ آنَاءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَىٰ

…Ve Güneşin tulûundan/doğmasından evvel de, grubundan/batmasından evvel de Rabbini hamd ile tesbîh et. Gecenin bir kısım saatlerinde ve gündüzün etrafında dahi tesbîh et ki rızâ (yi ilâhiye) eresin, (sana verilecek sevâb ile) hoşnut olasın. (Taha Suresi, 130)

Ve (bunu) Hakîm bin Umâre seksen dört senesinde yazdı. Allah günahlarını affetsin. Amîn

Notlar:

Yazıtta, âyet-i kerîmenin baş kısmı

فَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ

“Artık (onların) söylediklerine sabret” yer almamıştır.

Ashâb-ı Kirâmdan Umâre bin Ukbe El-Ğifârî’nin nesebini Ebu Nu’aym El-İsfahani “Ma’rifetu’s-Sahâbe” adlı eserinde şu şekilde kaydetmiştir.

عُمَارَةُ بْنُ عُقْبَةَ بْنِ حَارِثَةَ بْنِ غِفارِ بْنِ مُلَيْلِ بْنِ ضَمْرَةَ الْغِفَارِيُّ

Umâre bin Ukbe bin Hârise bin Ğifâr bin Muleyl bin Damre El-Ğifârî

İbn Sa’d, Ebu Nu’aym, İbnu’l-Esîr ve İbn Abdi’l-Berr’e göre Ğifâr kabilesinden olup Hz. Resul-i Ekrem (S.A.V) ile Hayber Cenginde bulunmuş ve orada bir ok isabeti ile şehid olmuştur.

Medine-i Münevvere civarında, Ashâb-ı Kirâm'dan Üseyd bin Zahîr bin Râfi' (R.A)'in torunu ve hadis râvisi Hüseyin bin Sâbit bin Üseyd El-Hazrecî El-Ensârî’ye âit erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

آمن حسين بن ثبت بن

أسيد بالله وحد

ه كفّر بالطغو

ت و شهد

انّه لا اله الا الله

Hüseyin bin sâbit bin Useyd Yegâne/Eşsiz olan Allah’a iman etti. Ve tağutu redd/inkâr ett. Ve Allah’dan başka/gayri İlah olmadığına şehadet etti/getirdi.

Medine-i Münevvere’nin doğusunda Emirülmü'minînin’in mevlâsı/azadlısı, Hanî’nin azadlısı Tayfur bin Ebân El-Horasânî’ye ait erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

اللهم اغفر

طيفور بن

أبان الخراساني

مولی هاني مولی

أمير المؤ

منين

Medine-i Münevvere civarında Muhammed bin Bekr’e ait erken İslâmi dönem kaya yazıtı ve tercümesi

اللهم صلِّ علی محمّد

النبيّ و سلّم و كتب محمد

بن بكر و يسل ربّ رحيم حيات

طيبة ميتة طيبة

في الدنيی و الآخرة

Allahım! Nebî Muhammed’i Rahmet ve Bereketine büründür ve Esenlik ver. Ve (bunu) Muhammed bin Bekr yazdı. Ve (O ) Rahîm (Sonsuz Rahmet Sahibi) olan Rabbinden Dünya ve Ahiret’te güzel bir hayat, güzel bir ölüm dilemektedir.

Allahım! Emirülmü’minînin mevlâsı/âzadlısı Hânî’nin mevlâsı/âzadlısı Tayfûr bin Ebân El-Horasânî’yi mağfiret eyle

Medine-i Münevvere'de İslâm Kadınlarına âit Erken İslâmi dönem bazı kaya yazıtları:

Âtike bint Ziyâd'a âit 170/786-787 tarihli kaya yazıtı ve tercümesi

عاتكة بنت زياد

بربها تثق و عليه

تتوكّل و كتبت

سنة سبعين و مئة

و المردّ الی الله

Âtike bint Ziyâd Rabbine güvenir/dayanır ve ona tevekkül eder. Ve (bunu) Yüz Yetmiş senesinde yazdı. Ve Dönüş Allah'adır.

Altındaki diğer yazıt ve tercümesi

بالله ثقة

عبدالملك بن

عبدالملك و

رجاه

Abdülmelik bin Abdülmelik’in güveni/dayanması ve Ümidi Allah’adır.

Medine-i Münevvere civarında, Habîb bin Zuveyb’e ait erken İslami dönem kaya yazıtı ve tercümesi

هذا ما يشهد

عليه حبيب بن ذؤيب

يشهد انه لا اله الا الله

وحده لا شريك له و ان

محمّد(ا) عبده و رسوله و

كتب يو (م) الإثنين لأنصف (للنصف)

من رجب و هو يسئل الله ا

لجنة نزلا والملئكة رسلاً

Bu, Habîb bin Zuveyb’in üzerinde şehadette bulunduğudur. O, Eşsiz/Yegâne ve şeriki olmayan Allah’dan başka/gayri İlah olmadığına ve Muhammed’in O’nun Kulu ve Resulü olduğuna şehadet eder/getirir. Ve (bunu) Recep ayının yarısında/evâsıtında Pazartesi günü yazdı. Ve O, Allah’dan (Ahirette) makâm/mekân olarak Cennet’i, elçiler olarak Melekleri diliyor.